SAPA sing nyangka dong Museum Situs Semedo nang wilayah Kecamatan Kedungbanteng, Kabupaten Tegal, asalé bekas segara.
Babakan kuwé diomongna Jon Dapuk nalika jakwir-jakwiré ngumpul dopokan nang panggonan Pos Ronda. Déwéké ngomong kaya kuwé sauwisé wawancara langsung kambén Pak Dakri, penemu fosil uga fragmén benda-benda purbakala jutaan taun.
“Masa Jon? Desa Semedo panggonané nang bukit-bukit. Lokén segara ngambah dataran pegunungan? Kayong ora tinemu nalar, Jon?” omongé Darto ngomentari critané Jon Dapuk. Langgam nada suarané mambu-mambu ora percaya.
Senada omongané Darto, Kapér uga radan kurang yakin angger wilayah Semedo asalé bekas segara.
“Enyong idem karo omongané Darto, Jon. Jujur baé radan bléh yakin. Masalahé apa? Daérah Semedo manggoné nang pegunungan. Nang kulon bukit, nang wétan bukit, sebelah kidulé uga bukit. Desa Semedo kegolongé wilayah sing dikepung bukit-bukit gén alasé gledegan kebek witwitan jati. Kaping loroné, jarak segara karo Semedo adohé mbangkana meluk-meluk puluhan kilo méter. Jujur baé Jon, nyong radan ragu.”
Durung marem Jon Dapuk dibrondong omongané Darto karo Kapér, Sidul nambahi nyerang uga maring Jon Dapuk.
“Angger dideleng lokasi Semedo nang perbukitan, nyuwun séwu Jon? Kaya-kayané kowen kenang kibul daning omongané nara sumber. Nara sumberé kowen, gedé omongé gél! Bisa dikandakna gorohé ngletek!” omongé Sidul.
Bengi kuwé Jon Dapuk ngerasa jakwir-jakwiré gén pada sangsi maring omongané. Merga kuwé déwéké diserang saporét-porét. Mung senajan diserang prulukan omongan, ulaté Jon Dapuk tetep ora glisah.
Kaya biasané, sadurungé Jon Dapuk njawabi omongan jakwir-jakwiré, déwéké nyeruput inungané. Sauwisé kuwé, nyumed sigarét. Ana rong empotan déwéké udud. Kaya biasané Kapér ndudut saeler rokoké Jon Dapuk.
“Wis laka sing pan nyanggah omongané nyong maning?” takoné Jon Dapuk sauwisé médang karo nyedot rokoké.
“Laka!” omongan jakwir-jakwiré kaya pedaminan, kompak.
Jon Dapuk nyedot ambekan latané ditokna liwat bolongan cungur alon-alon.
“Sadurungé nyong njawab omongan kowen pada, nyong pan takon. Jawaben panggonan gorila, gajah, badak, macan, hyena, banténg, rusa, lan sejenis fauna lainé ana nang endi?”omongé Jon Dapuk kalem.
Radan kedangdapan jakwir-jakwiré Jon Dapuk olih pitakonan saka déwéké.
“Alas!” Jakwir-jakwiré Jon Dapuk njawab kompak.
“Brati élmuné kowen pada soal pengetahuan fauna, mégin nyangkol nang utek. Biji satus kanggo kowen kabéh,” omongé Jon Dapuk ndadékna jakwir-jakwiré malah pada pandeng-pandengan ngerasa ganjil maring omongan lan pitakonané Jon Dapuk.
Ora kur pitakonan kuwé sing dilémpar maring jakwir-jakwiré, Jon Dapuk uga mbalang pitakonan maning.
“Saiki enyong pan takon maning. Panggonan trumbu karang, kuwuk, anéka macem jenis kerang, lan termasuké uyah, kuwé panggonané nang endi?”
“Laut!” jawabé jakwir-jakwiré, serempak.
“Ikan hiu?”
“Laut!” Jakwir-jakwiré Jon Dapuk tetep njawab kompak.
“Termasuk kéwan lintang laut ya?”
“Iya Jon!”
Sakalé jakwir-jakwiré njawab kompak, mung baé nang pengangené jakwir-jakwiré ndadak kéder. Jan-jané arah omongané Jon Dapuk pan maring ngendi? Jakwir-jakwiré kayong ora sanggup nangkep.

“Maaf Jon, saluguné jawabané énté pan maring ngendi? Pokok persoalané jakwir-jakwir kan ora nyakin angger wilayah Museum kuwé, bekas lautan. Tapi arah omongané énté kayong laka hubungané?” omongé Darto. Mésih baé ora mudeng.
“Dadi kowen pada kurang jelas maring pitakonané enyong lan jawabéné kowen kabéh? Tak terangna sajelas-jelasé ya? Awit mula nyong ngomong, adong wilayah Museum Situs Semedo kuwé bekas laut. Bukti kongrité apa? Senajan letaké Semedo nang pegunungan, tapiné nang taun 1987 Pak Dakri nemokna trumbu karang, kuwuk, uga anéka macem jenis kerang, untu iwak hiu, lan termasuké uyah. Fosil-fosil fauna kuwé ana nang njeroné bukit Semedo. Artiné apa, wilayah kono ya gemiyéné laut. Lokén ana binatang-binatang kuwé urip nang pegunungan? Jal sapa sing pan mbantah?” omongé Jon Dapuk.
Olih penjelasan sing kaya kuwé gonéng Jon Dapuk, jakwir-jakwiré pada mengkered. Kapér bisané mung kukur-kukur endasé sing ora gatel. Sidul kambén Darto rainé lingak-linguk. Ibarat lagi maén catur, bidak capturé lagi diskak stér.
“Iya iya iya….” Jakwir-jakwiré Jon Dapuk kur pada mantuk-mantuk mbenerna omongané. Nang jero atiné Sidul, Kapér, uga Darto kagum mbangkana kagum maring utek cerdasé Jon Dapuk.
“Énté pancén top, Jon! Apa sing diomongna énté, kabéhané nganggo penalaran,” omongé Darto.
“Sing top dudu enyong To? Mung Pengéran Allah sing Maha Top!” semauré Jon Dapuk. Ora sepisan pingdo, angger dialem gonéng jakwir-jakwiré, déwéké emboh. Kanggo déwéké, puja lan puji wewenangé mung kanggo Sing Gawé Urip.
“Enyong mélu takon, Jon.” Sidul mbalang omongan.
“Ya, pimén?”
“Nang Semedo seliyané fosil fauna sing ditemukana daning Pak Dakri apa baé?”
“Fosil-fosil lan fragmén-fragmén sing ditemokna Pak Dakri, jumlahé éwonan. Kanggo nyebutna siji tut siji, nyong ora sanggup. Tak badékna baé, nang Semedo wis ditemokna fosil sungu rusa, fosil bahem lan taring babi utan, untu uwang badak, ndas penyu, dengkul uga taring macan, untu lan taring kuda nil, dengkul lan taring hyena, sungu gajah, untu baem buaya, untu gajah mastodon, trumbu karang, kuwuk, kosih untu iwak hiu, lan éwonan fosil uga fragmén benda-benda purbakala, lan ditomukna maning daning Pak Dakri yakuwé atap tengkorak manusia purba. Umuré kira-kira 0.7 juta taun kepungkur. Kejaba kuwé, fosil sing durung pernah ditemokna nang jagad Indonesia, yakuwé ditemokna fosil spesies gorila daning Pak Dakri. Apa kiyé ora hébat?” omongé Jon Dapuk.
Jakwir-jakwiré Jon Dapuk mlongo kabéh.
“Wah! Kerén. Aran Tegal bakal mendunia!” omongé Kapér.
“Nah! Sajegé Pak Dakri nemokna fosil atap tengkorak manusia purba, statusé Museum Situs Semedo kegolong luwih tuwa ketimbang Museum Purbakala sing ana nang Sangiran!” Jon Dapuk nutup obrolané. (*)
—-
Lanang Setiawan, Seniman dan Penulis Novel.
Discussion about this post