NGOMONG soal mitos ora nang désa ora nang kota. Nang endi paran uga ana gén ora nang zaman kuna utawané zaman saiki. Soal mitos tetep baé moncér. Buktiné Kapér, winginané ketekan jakwir sing wis puluhan taun ora ketemu, ujug-ujug ngambah maring umahé déwéké. Sadurungé jakwiré teka, ruang tamuné ketekan kupu-kupu warna coklat!
Crita sing ana nang nduwur kuwé omongané Kapér nalika bengi kuwé ngumpul nang Pos Ronda. Kapér déwék gén awité setengah percaya setengah ora, nyatané apa sing diomongna wong tuwa bener ora salah.
“Kuwé kur kebeneran baé Pér? Aja nemen-nemen percaya karo mitos,” sela Darto nimpali critané Kapér.
“Miwité nyong ora ngandel. Tapi omongané wong tuwa jebulé bisa dipercaya. Nyatané jakwiré enyong sing wis ngilang puluhan taun, ujug-ujug teka. Jal pan ngomong apa?” omongé Kapér sing tetep teguh megang arguméntasi.
“Trus énté percaya?” cecer Darto.
“Percaya kuwé ora berarti mengimani To? Mitos kuwé dudu agama, tapi ilmu titén, ilmu kebiasaan sing wis atusan taun,” omongé Kapér. Dengarén temen dina kiyé uteké Kapér kayong éncér. Darto déwék kosih kewalahan nandangi omongané Kapér. Bengi kiyé, Kapér bener-bener béda. Jon Dapuk uga ngrasakna silat lidahé Kapér katon pinter ndadékna Darto kepontal-pontal nandangi jawaban-jawabané Kapér. Anjog nang kéné, Jon Dapuk olih kesimpulan, angger menungsa kuwé aja dianggep réméh. Sebab apa? Sewaktu-waktu bisa brubah sekonyong-konyong. Merga kuwé, selawas kiyé Jon Dapuk ora pernah nganggep éténg maring jakwir-jakwiré.
“Okéh Pér! Bengi kiyé énté olih biji satus. Énté kas meguru karo sapa?” omongé Darto ngakoni keunggulané Kapér sekaligus nebar pitakonan.
“Guruné nyong énté kan jelas Jon Dapuk. Sapa maning?”
Diomong kaya kuwé, Darto kur mésem.
“Nyong pan takon, Pér?” ujug-ujug Sidul nyuwara.
“Takon apa Dul?”
“Waktu kupu-kupu manjing umahé kowen, jenis kelaminé lanang apa wadon?”
Krungu omongan kaya kuwé, Darto langsung nyekakak.
“Éh, kiyé bocah compong! Mbuh wadon mbuh lanang, mana aku tau? Ader nyong tau nginggeng kupu-kupu adus?” semauré Kapér ngawé jakwir-jakwiré nyekakak.
“Hahahahaha….”
Jon Dapuk kaya biasané kur pésam-pésem. Ana sewelas detik kahanan réang daning cekakané Sidul karo Darto.
“Wis To, kaya kiyé baé. Ébén aja mangmang soal mitos, takon baé karo Jon Dapuk. Saluguné mitos kuwé pimén, Jon?” ujaré Sidul nyoba nengahi golét solusi kang saé.
“Iya Jon. Ndelén diterangna mitos kuwé kepimén?” takoné Darto.
Sadurungé Jon Dapuk njawab, déwéké nyeruput téh pociné. Kapér kaya biasané nyomot rokok saeler dékéné Jon Dapuk.
“Kiyé kaya kiyé. Apa sing diomongna Kapér bener. Mitos kuwé dudu ajaran agama. Tembung mitos kuwé asalé saka bahasa Yunani; “Mythos” utawané “Mite” saka bahasa Landa salah siji bagian saka folklor sing isiné kisah-kisah zaman gemiyén. Salah siji cerita sing ana nang bab mitos yakuwé soal kupu-kupu. Miturut primbon Jawa, soal mitos mawujud kéwan jumlahé pirang-pirang dadi pembawa pertanda kedadian sing pan teka. Mitos kupu-kupu misalé, nyatané ora kur ana nang Indonesia tapi nang negara-negara maju ya diakoni dadi perlambang bakal ketekan tamu,” omongé Jon Dapuk.
“Yanu takon Jon,” omongé Darto.
“Iya To.”
“Apa saben kupu-kupu mlebu umah bisa diarani perlambang?”
“Sing enyong maca nang buku uga ndeleng nang internet, kupu-kupu sing bisa didadékna perlambang ya tergantung warna lan bentuké.”
“Contoné?” takoné Sidul.
“Adong warna kupu-kupuné coklat, tamu sing pan teka wong biasa tapi apik. Sebab warna coklat dianggep warna élok utawané cantik. Warna coklat idéntik karo warna lemah utawané bumi. Adong kupu-kupu ménclok nang jero umah utawané mubengi maring awaké sing duwé umah, tamu sing pan teka bisa jakwir cétém, sedulur, utawané tarok….” Sing dimaksud tembung “Tarok” daning Jon Dapuk dicomot saka bahasa Prokém Tegalan artiné “Pacar”
“Nah Pér, waktu samané warna kupu-kupu sing nekani umahé kowen warnané apa?” takoné Sidul nugel omongané Jon Dapuk.
“Coklat Dul. Untung baé sing teka dudu bekas taroké enyong. Sénggané sing anjog bekas tarok enyong, bisa perang bakyak! Hahahaha….” semauré Kapér dipungkasi karo nyekakak. Sing dimaksud tembung “Perang bakyak” artiné “Gégéran utawané Ribut”.
“Bisané perang bakyak?” takoné Darto.
“Kowen paham owh To? Joboné enyong pugalan. Angasé kaya singa!” jawabé Kapér ndadékna jakwir-jakwiré cekakakan. Sebab Sidul kambén Darto ngarti angger bojoné Kapér pancén pugalan. Sing dimaksud tembung “Jobo” asalé saka bahasa Prokém Tegalan artiné “Bojo”.
“Hahaha….”
Kaya biasané Jon Dapuk kur pésam-pésem.
“Jon, nyong mélu takon,” omongé Sidul sauwisé jakwir-jakwiré mandeg cekakakan.
“Iya pimén Dul?”
“Mau kowen ngomong angger mitos kupu-kupu ora kur nang negara kéné. Tapi nang negara barat uga ana. Nah, angger nang negara kana kupu-kupu warna coklat manjing umah pertanda apa?”
“Wong-wong barat adong ketamon kupu-kupu warna coklat, dimaknai lambang awal penguripan apik. Tapiné, adong tekané awal musim semi, pertanda ala kanggo sing duwé umah,” jawabé Jon Dapuk.
“Kaya kuwé Jon?”
Jon Dapuk mantuk.
“Béda maning miturut kepercayaan wong Jepang.”
“Béda apa?” Darto mbalang pitakonan sekaligus mburu jawaban.
“Budaya wong Jepang menyakini kupu-kupu sebagé pembawa keberkahan. Bab kiyé sing ndadékna wong kana akéh sing melihara kupu-kupu. Malah akéh sing diawétna. Khususé kupu-kupu sing sewiwiné élok utamané cantik.”
“Dadi paribasan désa mawa cara negara mawa tata?”
“Kira-kira kaya kuwé, Dul!”
Sakléndaban suasana sepi. Ujug-ujug Kapér nyuwara.
“Jon, nyong mélu takon!”
“Iya Pér. Pimén?” semauré Jon Dapuk.
“Adaté kupu-kupu mlebu umah wayah awan. Angger kupu-kupu wayah bengi kelebuné kupu-kupu apa, Jon?”
“?!” Jon Dapuk ora ngira Kapér bakal nglémpar pitakonan kaya kuwé.
“Wanyad énté! Kuwé arané kupu-kupu malam, bol?!” sela Darto ndeleng Jon Dapuk ora semaur sebab kagét daning pitakonané Kapér.
“Aliasé tlembuk, Nyad?” timpal Sidul. Sing dimaksud “Nyad” asliné saka tembung “Wanyad”. Arti harfiahné, sebutan kondang masyarakat Tegal sing maksudé ngempra utawané ngawur, ora nganggo utek, kurang becus atawané sakarepé déwék.
Krungu omongan ‘to the point’ saka cangkemé Sidul, jakwir-jakwiré nyekakak kabéh. Kapér angger wis metu ngemprané, pancen wanyad! (@)
—–
Lanang Setiawan, Seniman dan Penulis Novel.
Discussion about this post