PIKIRANÉ wong kuna, kadang ngglambyar sokan monglah-manglih. Ora jejeg! Gawé aran désa gonta-ganti kosih ping telu. Kedadéan kiyé kebukti ning wilayah Kecamatan Pagerbarang, Kabupaten Tegal. Presisé nang Desa Pesaréan.
“Lokén kaya kuwé Jon?” pitakoné Darto nalika ngumpul nang tempat biasané.
Pitakonané Darto durung dijawab, slonong-boi Kapér ngémpar omongan.
“Jaréné wong kuna sakti-sakti. Daning gawé aran baé, jégod ora. Tengkula gonta-ganti.”
“Enyong ya éram. Nang buku-buku sejarah, akéh wong kuna ditulis élmuné duwur-duwur, jebulé ngempra!” serang Sidul. Bab kuwé kanggoné Jon Dapuk ora éram malah ndadékna uteké déwéké keasah. Timbang jakwir-jawiré kur meneng, nrima pitutur apa anané, dileg mentah-mentah, kiyé malah mbaini. Ngajari uwong beléh bener. Jon Dapuk dudu uwong sing otoritér kaya raja-raja Jawa, uteké bengis gén senengé ngumpulna selir kanggo njajal kekuatan nafsu séksualé.
“Kedadian kuwé anané nang endi sih, Jon?” takoné Darto.
“Kowen tau krungu Desa Pesaréan?” Jon Dapuk balik takon.
“Sing ana nang Makam Amangkurat I ?”
“Dudu. Kuwé tah Pesaréan nang wilayah Kecamatan Adiwerna owh.”
“Enyong paham Jon. Pesaréan sing manggon nang Kecamatan Pagerbarang kan?” timpal Kapér. Kaya biasa tangané nyomot rokok saeler dékéné Jon Dapuk. Ciri khasé Kapér.
“Satus kanggo kowen!”
Diomong olih biji satus, cunguré Kapér kembang kempis. Déwéké ngrasakna menang telak kebanding Darto.
“Trus bisané wong kuna diarani mblandrang nalika gawé aran désa kosih ping telu témbé sreg, awit-awité kepimén?” takoné Darto kayong penasaran baé.
“Critané kaya kiyé!” semauré Jon Dapuk.
Jakwir-jakwiré Jon Dapuk pasang kuping. Siap ngrungokna Jon Dapuk mbabar kisah babakan Desa Pesaréan bisané kosih ping telu adil ganti aran. Latané ditetepna dadi Desa Pesaréan.
Miturut crita nang buku “Mantu Poci, antologi Babad Désa dan Cerita Rakyat Tegal” terbitan Mimbar Pengajian Seni Budaya taun 1997, kasebut Ki Sura bareng jakwir telu ngambah alas gledegan. Wong telu yakin golok-goking wilayah sing diambah bakal dadi daérah subur lan berkembang. Sebab kuwé Ki Sura ngajak jakwir-jakwiré mbuka wilayah nang kono.
Wit-witan duwur tur gedé-gedé nang alas gledegan dibabadi. Ditegori mbuh suwéné pirang wulan. Samana uga rungkudé alang-alang ditebasi kosih alas nang kono dadi padang jembrang.
“Nebangi alas, mbadadi alang-alang suwéné pirang wulan Jon?” takoné Sidul.
“Kowen takoné makha-makha Dul. Ora nganggo utek,” timpal Kapér.
Krungu omongané Kapér, Darto ndadak nyekakak.
“Sikah! Ora nganggo utek ndasmu pokah!” serang Sidul.
“Pancéné. Lokén zaman samana ana tanggalan?”
“Éééhhh… kowen compong! Tetenger dina kuwé bisa nganggo wulan purnama, koplok?!” Sidul njadag méin alesan. Sing dimaksud tembung “Compong” daning Sidul artiné “Sinting”. Sedeng tembung “Koplok” maksudé wong sing “Ora nganggo utek”.
“Oh, ya ya ya…. sori bos!” semauré Kapér rumangsa omongané Sidul bener.
“Képrét sisan lah…” omongé Sidul. Orabada créngas-créngés.
“Wis Jon lanjut. Aja ngladéni wong-wong gebleg!” omongé Darto.
“Sikah! Gebleg ndasmu pokah!” sempal Sidul.
Darto nyekakak samana uga Kapér, krungu Sidul lagi diemplo-emplo alias dipingpong daning jakwiré. Ora bada wong telu nyekakak bareng. Jon Dapuk kaya biasané kur pésam-pésem.
“Crita kiyé sida diterusna?” omongé Jon Dapuk.
“Sida Jon. Lanjut!” Darto ndelak di-iyani jakwir-jakwiré.
Jon Dapuk sagseg mbabar lanjutan critané. Jaré déwéké sauwisé kahanan alas padang jembrang, wong telu nyeblok gubug. Tutup gubugé nganggo alang-alang. Wong telu latané nandur jagung, timun, gedang, bolét, bodin, lan sawerna tanduran.
Suwé sangsaya suwé, teka Mbah Besus. Déwéké latané gabung. Nang gubugé Ki Suro, wong lima mbahas bab keislaman. Mbah Besus nekakna guru pinter soal élmu keislaman kasebuté Syéch Abdurrahman.
Sajegé kuwé, kawiwit syiar Islam berkembang akhiré ngadegna mushola nang mbah wétan kali. Mung sialé, mushola kuwé kobongan bareng kitab-kitabé. Wong lima akhiré duwé rencana gawé mushola penggantiné. Wong lima salat istikharoh supaya olih petunjuk. Nalika kuwé, petunjuk sing nyata, ujug-ujug ana bedug ngglinding maring tempat mushola sing mauné kobongan. Nang tempat kuwé akhiré dibangun mushola maning.
Gelisan crita, Syéch Abdurrahman sédo disarékna nang wilayah kono. Daning Ki Sura, wilayah kono diarani Desa Pesaréan. Ora suwé, nang mburi aran “Pesaréan” ditambahi tembung “Suro”. Maksudé kanggo ngenang jasa-jasané Ki Suro. Wong pertama sing mbabad désa kono. Dadiné aran désa kono diarani “Suro Pesaréan.”
“Trus bar aran Pesaéan diganti Suro Pesaréan, latané diganti apa maning, Jon?” takoné Darto nyempal omongané Jon Dapuk.
“Taun 1930, désa Suro Pesaréan duwé Bekel utawané Lurah ora tanggung-tanggung loro…..” Kaya biasané Jon Dapuk nugel omongan.
“Ajib maning! Sadésa ana bekel rangkep! Aran désané apa baé, Jon?” pitakoné Sidul. Kapér kaya biasané bas bus bas bus udud baé.
“Suro Pesaréan karo Pamijén. Tapi, ora suwé daérah kono digabung dadi siji maning sauwisé ana daupan utawané kondrah bekel.”
“Trus arané diganti maning?” omongé Kapér.
“Yaul!”
“Arané apa, Jon?” cecer Darto.
“Dibalakna maning kaya mauné dadi Pesaréan. Tembung “Pe” asal tembung “Pesaréan”, sedeng tembung “Sa” asal aran “Sura”….”
“Anéh bin ajaib!” timpal Sidul.
Jon Dapuk ora ngurusi omongané Sidul, déwéké terus mbabar tutugé kacrita. Jaré déwéké, Desa Pesaréan awalé mlebu nang wilayah Kabupaten Brebes. Saikiné mlebu nang wilayah Kecamatan Pagerbarang, Kabupaten Tegal sauwisé Bupati Tegal karo Bupati Brebes rembugan.
“Crita kuwé narasumberé sapa, Jon?” takoné Darto.
“Olih sing Kiai Achmad Jarochi, zaman nyong ngabdi dadi wartawan nang SKM Swadesi, terbitan Jakarta!” Jon Dapuk nutup obrolan. (@)
——-
Lanang Setiawan, Seniman dan Penulis Novel
Discussion about this post