TEMBÉ manjing kafé, Kapér rumangsané dadi wong modéren. Manjing kaféné baé gén dijak jakwir sing tembé balik miyang, mung lagaké, gaya ulu porét! Pendak dina sandangan setil nganggoné sepatu pisan.
Angger nang Kafé, jaré déwéké, mangané irisan kentang, gedang bakar utawané roti bakar sing diuwur-uwuri misis karo keju. Péndéké, Kapér kaya wong Landa. Ngaksiné mbangkana-kana kaya bocah enom sing lagi bérag!
Bengi kuwé, Kapér anjog nang Pos Ronda gaya moderané mégin kegawa kaya kegawa kélu. Penganggoné perlénte. Rambuté klimis nganggo lenga wangi pisan. Uih! Kapér sok ngaksi nang adepané Sidul kambén Darto.
Bayangané Kapér lagi hér-hér nang kafé. Darto karo Sidul nyawangé nganti ora kedép. Nang waduk, njeluné nemen.
“Énté setil nemen Pér? Kas maring endi?” takoné Darto.
“Biasa To! Hobi anyaré gué dadi wong modéren!” sauté Kapér karo endasé manggut-mangggut. Omongané nganggo bahasa gaul Jakartanan; “Gué”, ora nganggo tembung “Enyong” maning. Pokoké bengi kuwé penampilané Kapér tréndi.
“Hébat ah!”
“Kapér saiki laka tunggalé, To. Dolané nang Kafé!” ujaré Sidul.
“Ajib ya, Dul? Dengarén olih telung dina tak golét laka baé. Jebulé ngambahé nang kafé.”
“Yaul, To! Kapér saiki penampilané brubah 180 drajat.”
“Begitulah kawan. Wong urip kuwé kudu bisa anggon waktu, sobat? Urip mung sepisan, umur aja disia-sia. Ngadepi zaman modéren, hura-hura dadi sandangan penampilan. Urip kuwé gunané nggo apa? Mangan nang warteg wis ora njamani. Budaya wong modéren zonder mangan sega, template nang kafé!” omongané Kapér mangkina compong.
Krungu omongané Kapér, Sidul karo Darto ambekané munggah mudun. Kepénginé nabok. Untung baé ana Jon Dapuk, niat naboké diendeg.
“Mangané ora nganggo sega toli mangané apa, Pér?” Sidul nyecer pitakonan.
“Penguripan wong modéren wis ora kenal sega, sobat? Cukup kentang utawané gedang bakar. Nang nduwuré gedang diuwur-uwuri kéju, misis kambén ocar-acir susu,” omongé Kapér ora nglirik pacétan bodin kambén boléd sing kesanding nang adepané.
“Éh, wong modéren mangané kaya kuwé ya, Pér?” takoné Sidul. Nang ati kayong gemremet.
“Olih telung dina, gué mangané kur rong macem. Angger ora kentang ya gedang,” ujaré Kapér ndadékna waduk Sidul karo Darto sangsaya enek.
“Ajib! Dadi énté saiki wis ora doyan bodin karo boléd ya, Pér?” takoné Darto sing ora sabaran kepéngin nabok.
“Sori To! Panganan kaya kuwé wis ora zaman. Kuwé ciri khas panganan kampung. Mugané gué bisa maklumi, 350 taun bangsané gué dijajah Landa. Soalé apa To? Orang kita pangané boléd, bodin, tahu témpé, lan sebangsané. Idih… ati gué rasané ngenes. Mm….”
Dirungok-rungokna, omongané Kapér sangsaya mblandrang kaya ora weruh sing nggéyong. Padahal jakwir-jakwiré paham por angger penguripané Kapér megap-megap, gen tembé olih rejeki satitik baé tingkahé mirip Pétruk munggah bale, langka mungsuh.
“Wow! Drajaté énté nyundul langit. Mangané kentang karo gedang, brarti énté ora béda karo Keték ya Pér?” timpal omongané Darto ndadékna Sidul sekal nyekakak. Sedengé Jon Dapuk sing awité kur meneng getem, saiki nyekikik.
“Sikah! Keték ndasmu pokah!” semauré Kapér. Rainé ndadak ambang.
“Lha… jaré énté ciri khas wong modéren mangané gedang? Brarti pada baéné énté Keték owh! Énté weruh Keték kan? Mangan apa coba?” takoné Darto terus ngajar omongan.
Olih pikatonan kaya kuwé, Kapér cep klakep ora bisa njawab. Satu jangkah biji catur ster kepangan, salah langkah bijicatur raja mati kebebeng langkah biji catur pion.
Mandeng Kapér mati kutu, gemuyuné Darto karo Sidul mangkina lata-lata. Darto menang telak. Kapér klojotan, diajar omongan kaya kuwé, Kapér sekal mati kutu. Kulit rainé tambah kisut, kaya sandangan durung disetrika. Kapér mirip wong linglung.
Embuh ana pirang menitan, kahanan Pos Ronda réang daning cekak-cekikik. Jon Dapuk nyekséni rainé Kapér kisinen.
“Wis mandeg Dul, aja diterusna. Rainé Kapér kayong pucet diarani Keték!” omongé Sidul. Tapi orabada déwéké malah ora mandeg, justru sebaliké cekikikané sangsaya ndadi.
“Wis mandeg Dul!” Jon Dapuk nyegah jakwir-jakwiré nggasaki Kapér. Sekal kuwé, kahanan lengang sakléndaban.
“Sori ya Pér? Nyong pan njelasna soal tembung kafé,” omongé Jon Dapuk nyuwék sepi.
“Iya Jon! Tulung Kapér diméin ngerti arti sabeneré kafé kuwé apa, bén aja petakilan sok modéren,” omongé Sidul nimpali mongané Jon Dapuk.
“Kafé kuwé asalé saka bahasa Prancis, yakuwé; café! Arti harfiahé inungan kopi. Saikiné, tembung kuwé robah arti dadi panggonan utawané tempat inung-inungan. Terus apa bédané adong nang Pos Ronda inungané kopi?”
Krungu omongané Jon Dapuk, sakecap mboran Kapér ora sanggup nyuwara. Omongané Jon Dapuk mbakjleb nunjem anjog kulung ati. Kapér mati klesek. Déwéké ngerti, mbantah omongané Jon Dapuk, malah kepontal-pontal déwék. Sebab apa? Kapér ngerti yén pengetahuné Jon Dapuk sekandang-bentang, paribasané seluas samudra.
“Kanda soal kafé ya Pér? Kanggo wong Tegal ora éram….”
Jakwir-jakwiré Jon Dapuk termasuké Kapér, sekonyong-konyong rainé maju limang sénti, tanda jakwir-jakwiré Jon Dapuk kepéngin luwih ngerti apa sing diomongna.
“Maksudé ora éram pimén, Jon?” takoné Sidul kaya ngerti apa sing ana nang pengangené Darto karo Kapér.
“Taun 1930-an, istilah kafé wis ungsum nang Tegal. Panggona kaféné sebelah gedung bioskop Déwa. Gemiyén, gedung kuwé arané Réx,” ujaré Jon Dapuk.
“Owh… brarti tembung kafé kuwé wis lawas nang Tegal ya, Jon?” takoné Darto. Kapér déwék ora wani semaur. Déwéké kur meneng kaya Keték ditulup.
“Artiné, kafé-kafé sing saiki njeprah nang endi paran, kelebuné ketinggalan zaman ya, Jon?” timpal omongané Sidul.
“Yaul! Mergané kuwé, kowen kabéh aja pada gumunan aja kagétan adong ana barang anyar. Tegal kuwé, awit zaman Landa dirancang dadi Kota Metropolitan. Seliyané dibangun bioskop Déwa, dibangun uga bioskop Déwi gemiyéné arané Roxi, bioskop Dana awité arané Lux, biokop Duta awité arané Fortuna, bioskop Riang sing ana nang dalan Udang, asal arané Ganefo diganti dadi gedung bioskop Fortuna. Sedeng bioskop sing ana nang dalan Setiabudi, arané Jupiter. Bekas gedung bioskop kuwé akhiré dadi Gedung Wanita. Enyong ngerti bab kiyé merga maca novel kang judul Pengendara Badai!” omongé Jon Dapuk ndadékna jakwir-jakwir pada mlongo.
“Krungu-krungu, nang Tegal jaréné ya ana gedung kesenian bener apa ora, Jon?” takoné Darto.
“Bener To. Nang kéné pernah dibangun Gedung Kesenian paling hébat. Arané Gedung Sositet utawané Society de Slamat, dadi saksi sejarah gaya uripé wong-wong Landa kanggo ajang dansa-dansi noni-noni lan sinyo-sinyo Landa. Nang salah siji tempat kono, malah ana ruangan ballroom….”
“Ballroom kuwé apa, Jon?” takoné Sidul.
“Ballroom kuwé Kamar Bola,” semauré Jon Dapuk.
“Maksudé?” takoné Darto kambén Sidul. Serempak kaya pedaminan.
“Kamar Bola adong zaman saiki arané billiar!”
“Ooo….”
“Nah, waktu zaman merdéka, gedung kuwé diganti aran Gedung Rakyat toli diganti maning dadi Gedung Tawang Samudra template seniman-seniman Tegal maén drama, ketoprak, sendratari, tonil utawané baca déklamasi. Dadi Tegal zaman Landa, hébaté nemen. Ketambahan maning, nang endi kota durung ana tempat berenang, nang Tegal wis dibangun Zwembad.”
“Takon Jon!” Ujug-ujug Kapér nyuwara. Siduk karo Darto sekal nglinguk maring rainé Kapér.
“Owh iya Pér. Pimén?”
“Zwembad kuwé apa sih?”
“Zwembad kuwé artiné Kolam Renang, tempat adus-adusan. Zaman samana sing olih adus-adusan noni-noni karo sinyo-sinyo Landa. Wong pribumi pilihan diantarané; para priayi, pejabat pamongpraja, lan para Thionghoa. Termasuké wong-wong sing mlebu nang kafé, ya kur-kuré wong Cina. Wong Jawa aran-arangan.”
“Rongokna godogé énté, Pér? Bén aja k petakilan. Tembé manjing kafé dibayari jakwir baé lagaké sok modéren! Kamso énté, kampung ndéso!” sruwang Darto. Nadané kayong culag campur nyengit.
“Sori To! Jebulé kafé kuwé artiné inung-inungan,” omongé Kapér karo nyekakak latané tangané nyomot satetek bodin.
Sidul, Darto, termasuké Jon Dapuk ndadak nyekakak. Orabada, Kapér akhiré mélu-mélu nyekakak! (*)
—–
*Lanang Setiawan*, Seniman dan Penulis Novel.
Discussion about this post